Ceza yargılaması sistemi içerisinde önemli bir yer tutan Asliye Ceza Mahkemeleri, ağır ceza kapsamına girmeyen ancak sulh ceza hakimliklerinin görev alanı dışında kalan suçlar için yargılamaların yapıldığı mahkemelerdir. Türkiye’de hemen her adliyede bulunan bu mahkemeler, ceza adalet sisteminin omurgasını oluşturmaktadır.
Asliye Ceza Mahkemesi Nedir?
Asliye Ceza Mahkemesi, 5235 sayılı kanun gereği kurulan ve tek hâkimle görev yapan ilk derece ceza mahkemeleridir. Görev alanına giren suçların kapsamı, üst sınırı 10 yıl veya daha az hapis cezası öngörülen fiillerle sınırlıdır. Bu yönüyle Asliye Ceza Mahkemesi, ceza yargılamasında en çok dosya yüküne sahip mahkemelerden biridir.
Asliye Ceza Mahkemesinin Kanuni Dayanağı
Bu mahkemelerin görev, yetki ve çalışma esasları;
5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Kanun’un 11 ve 14. maddelerinde düzenlenmiştir.
“Sulh ceza hâkimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan ceza davalarına, asliye ceza mahkemeleri bakar.” (md. 14)
Asliye Ceza Mahkemesi Hangi Davalara Bakar?
Asliye Ceza Mahkemeleri, 10 yıla kadar hapisle cezalandırılabilecek suçlara ilişkin davalara bakar. Bu suçlardan bazıları:
- Hakaret, tehdit, şantaj
- Basit yaralama ve taksirle yaralama
- Kasten mala zarar verme
- Hırsızlık, basit dolandırıcılık
- Cinsel taciz, reşit olmayanla cinsel ilişki
- Uyuşturucu kullanma veya bulundurma
- Konut dokunulmazlığını ihlal
- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma
- Gürültüye neden olma, çevreyi kirletme
- Bozulmuş gıda satışı
- Fuhuş, kumar oynanması için yer sağlama
- Kişisel verilerin kaydedilmesi
- Suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa tahrik
- Görevi kötüye kullanma, resmi belgeyi bozma
Bu suçlar, genellikle bireylerin temel haklarına veya kamu düzenine karşı işlenmiş suçlardır ve ceza sınırları Asliye Ceza Mahkemesi yetki sınırındadır.
Asliye Ceza Mahkemesi Yargılama Süreci Nasıl İşler?
- İddianamenin Kabulü:
Cumhuriyet savcısı tarafından hazırlanan iddianamenin mahkemece kabulüyle dava açılır. - İlk Duruşma:
Tarafların kimlik tespiti yapılır, sanığın savunması alınır. - Delil Toplama:
Tanıklar dinlenir, bilirkişi raporları incelenir, diğer deliller toplanır. - Mütalaa ve Savunma:
Savcı esas hakkındaki görüşünü sunar. Sanık savunmasını yapar. - Hüküm:
Mahkeme, suçun sabit olup olmadığına göre beraat veya mahkumiyet kararı verir.
Bu süreçler, Ceza Muhakemesi Kanunu’na (CMK) uygun şekilde yürütülür. Yargılamalar aleni olup, mahkeme tarafından aksi belirtilmedikçe halka açıktır.
Asliye Ceza Mahkemesi Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Yargılamaların süresi ortalama 6 ay ile 18 ay arasında değişir. Ancak delillerin toplanması, tanıkların temini, bilirkişi raporları gibi faktörler bu süreci uzatabilir.
Kimi basit suçlarda karar 2-3 duruşmada çıkabilirken, bazı dosyalar 1 yılı aşabilir.
Asliye Ceza Mahkemesi En Fazla Kaç Yıl Ceza Verir?
Asliye Ceza Mahkemeleri, yalnızca 10 yıla kadar hapis cezası öngörülen suçlara ilişkin karar verme yetkisine sahiptir. 10 yılı aşan fiillerle ilgili dosyalar, yetkisizlik kararı ile Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilir.
Asliye Ceza Mahkemesi Kararlarına Karşı Ne Yapılır?
Verilen kararlara karşı aşağıdaki yollara başvurulabilir:
- İstinaf: Karar, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yeniden incelenebilir.
- Temyiz: İstinaf kararlarına karşı Yargıtay’a başvuru mümkündür (belirli şartlarda).
- Yargılamanın Yenilenmesi: Yeni delil veya hukuki hata varsa dosya yeniden ele alınabilir.
Bu yollar, sanığın hukuki güvencelerinin sağlanması açısından büyük önem taşır.
Asliye Ceza Mahkemesi ile Diğer Ceza Mahkemeleri Arasındaki Farklar
| Mahkeme Türü | Yetki Alanı | Yargılama Şekli |
|---|---|---|
| Sulh Ceza Hakimliği | Tutuklama, el koyma, arama gibi koruma tedbirleri | Soruşturma aşamasında işler |
| Asliye Ceza Mahkemesi | 10 yıl ve altındaki suçlar | Tek hâkimle karar verir |
| Ağır Ceza Mahkemesi | 10 yılı aşan ağır suçlar | 3 hâkimden oluşan heyetle yargılama yapılır |
Asliye Ceza Mahkemesi Nerelerde Kuruludur?
Türkiye’nin hemen her ilçesinde en az bir Asliye Ceza Mahkemesi bulunmaktadır. Büyükşehir adliyelerinde birden fazla asliye ceza mahkemesi kurulabilir. Mahkemelerin iş yüküne göre numaralandırılarak görev dağılımı yapılır.
Güncel Uygulamalar ve Dijital Süreçler
Gelişen teknolojiyle birlikte, Asliye Ceza Mahkemelerinde aşağıdaki dijital uygulamalar yaygınlaşmıştır:
- UYAP sistemi üzerinden dosya takibi
- SEGBİS (Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi) ile uzaktan duruşma
- E-tebligat ve e-imza ile resmi işlemler
- Uzlaştırma sistemi ile dava süresinin kısaltılması
Bu uygulamalar sayesinde yargılamalar daha hızlı, şeffaf ve ekonomik hale gelmiştir.
Sonuç: Asliye Ceza Mahkemeleri Neden Önemlidir?
Asliye Ceza Mahkemesi, bireylerin haklarını korumak, kamu düzenini sağlamak ve ceza hukukunun işlerliğini temin etmek bakımından kritik öneme sahiptir. Uyuşturucu kullanımı, tehdit, hırsızlık gibi toplumda sıkça rastlanan suçlar bu mahkemede görülür. Bu nedenle hem hukukçular hem vatandaşlar açısından bu mahkemelerin yapısını iyi anlamak gerekir.
Bir Yorum Yap