Evrakta sahtecilik suçu, kamu güvenini doğrudan ilgilendiren ve Türk Ceza Kanunu’nda ağır yaptırımlara bağlanan ciddi bir suç tipidir. Hem resmi belgeler hem de özel belgeler üzerinde gerçekleştirilen sahtecilik eylemleri, farklı hükümler çerçevesinde değerlendirilir. Bu makalede evrakta sahtecilik suçunun kapsamı, cezası, unsurları ve yargılama süreci ayrıntılarıyla ele alınacaktır.
Evrakta Sahtecilik Nedir?
Evrakta sahtecilik, hukuki sonuç doğurabilecek nitelikteki bir belgenin gerçeğe aykırı biçimde düzenlenmesi, değiştirilmesi ya da kullanılmasıdır. Bu fiil, bireyleri ve kamu kurumlarını aldatma amacı taşıdığı için kamu güvenine karşı işlenen suçlar arasında yer alır.
Eylemin suç sayılabilmesi için belgenin, ortalama bir kişiyi aldatabilecek nitelikte olması yani “aldatma kabiliyeti” taşıması gerekir. Aksi takdirde, basit ve anlaşılır taklitler suçun maddi unsurunu oluşturmaz.
Resmi ve Özel Belgede Sahtecilik Arasındaki Temel Farklar
| Kriter | Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204) | Özel Belgede Sahtecilik (TCK 207) |
|---|---|---|
| Belge türü | Kamu görevlisi tarafından düzenlenen belgeler | Kişiler arasında düzenlenen belgeler |
| Ceza oranı | 2 ila 5 yıl arası hapis (temel hali) | 1 ila 3 yıl arası hapis |
| Şikayet şartı | Şikayete tabi değildir | Şikayete tabidir |
| Uzlaşma | Uzlaşmaya tabi değildir | Uzlaşmaya tabidir |
TCK Madde 204: Resmi Belgede Sahtecilik Suçu
1. Fıkra – Herkesin İşleyebileceği Temel Hal
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte belgeyi kullanan kişi
→ 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
2. Fıkra – Kamu Görevlisinin İşlediği Nitelikli Hal
Kamu görevlisinin görev gereği düzenlemeye yetkili olduğu bir belgeyi sahte olarak düzenlemesi veya gerçeğe aykırı biçimde değiştirmesi hâlinde
→ 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası verilir.
3. Fıkra – Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Belgeler
Mahkeme ilamları, noter senetleri gibi belgeler sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli kabul edildiğinden, bu tür belgeler söz konusuysa
→ Verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Evrakta Sahtecilik Suçunun Unsurları
1. Maddi Unsur
- Fail: Herkes olabilir. Ancak kamu görevlisinin işlediği haller nitelikli suç sayılır.
- Fiil: Seçimlik hareketlerle işlenebilir. Yani;
- Sahte belge düzenlemek
- Gerçek belgeyi aldatacak şekilde değiştirmek
- Sahte belgeyi kullanmak
- Belge: Belge hukuki sonuç doğurabilecek nitelikte olmalıdır.
- Aldatma kabiliyeti: Belge, ortalama bir kişiyi kandıracak düzeyde olmalıdır.
2. Manevi Unsur (Kast)
Bu suç taksirle işlenemez. Failin, sahte olduğunu bilerek ve isteyerek belgeyi düzenlemesi veya kullanması gerekir. Kast, suçun en önemli unsurlarından biridir.
Yargılama Usulü ve Görevli Mahkeme
- Şikayete bağlı değildir. Savcılık tarafından re’sen soruşturma başlatılır.
- Görevli mahkeme:
- TCK 204/1 için Asliye Ceza Mahkemesi
- TCK 204/2 için Ağır Ceza Mahkemesi’dir.
- Yetkili mahkeme: Suçun işlendiği yer mahkemesidir.
Evrakta Sahtecilikte Uygulanan Ceza Artırım ve Azaltım Hükümleri
- Zincirleme suç (TCK 43): Aynı kişiye karşı farklı zamanlarda işlenen sahtecilik fiilleri tek ceza ile cezalandırılır, ceza artırılır.
- Tekerrür (TCK 58): Önceki mahkûmiyet varsa cezada artırım yapılır.
- Etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz. Failin zarar telafisi yapması ceza indirimi sağlamaz.
Tutuklama, Gözaltı ve Uzlaşma
- Gözaltı: Kuvvetli suç şüphesi varsa uygulanabilir (CMK m.91).
- Tutuklama: Suçun işlendiğine dair somut delil varsa, ölçülülük ilkesi dikkate alınarak karar verilebilir.
- Uzlaşma mümkün değildir. Suç kamu düzenini ilgilendirdiğinden alternatif çözüm yolları uygulanmaz.
Emsal Yargıtay Kararları Işığında Uygulamalar
Başkasının Yerine İmza Atmak
Sanığın arkadaşının yerine senede imza atması durumunda, rıza varsa sahtecilik kastı oluşmaz. Rıza yoksa TCK 204 kapsamında suç oluşur.
Sahte Belge Kullanımı
Sahte diploma ile işe girmek gibi örneklerde belgeyi düzenleyen ve kullanan kişi ayrı ayrı cezalandırılabilir. Ayrıca nitelikli dolandırıcılık suçu da oluşabilir.
Kaba Taklit – Aldatma Kabiliyeti Yokluğu
Fotokopi ile çoğaltılmış ve ilk bakışta sahte olduğu anlaşılan belgelerde, Yargıtay aldatma kabiliyeti olmadığı için beraat kararı verilmesini yerinde görmüştür.
Evrakta Sahtecilik Suçunda Zamanaşımı Süresi
TCK’ya göre evrakta sahtecilik suçunun ceza zamanaşımı süresi 15 yıldır. Suçun işlendiği değil, belgenin kullanıldığı tarih esas alınarak süre başlatılır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçuna İlişkin Avukat Desteği Neden Önemli?
Evrakta sahtecilik suçu, teknik delillerle ispatlanan ve uzman görüşüne ihtiyaç duyulan bir suç türüdür. Grafolojik incelemeler, kriminal raporlar, belgenin aldatma kabiliyeti gibi konular profesyonel yorum gerektirir. Bu nedenle bir ceza avukatı desteği, adil yargılanma hakkı ve hak kaybının önlenmesi açısından son derece önemlidir.
Bir Yorum Yap