İftira suçu, bireylerin adli veya idari yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına sebep olabilecek en ağır suçlardan biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 267. maddesi kapsamında düzenlenen bu suç türü, mağdurun işlemediği bir fiil nedeniyle hakkında işlem başlatılmasına yol açan asılsız isnatları kapsar. İftira suçu cezası, eylemin ağırlığına ve doğurduğu sonuçlara göre değişkenlik gösterirken, kamu düzenini doğrudan etkileyen yönü nedeniyle ceza hukukunda önemli bir yere sahiptir.
İftira Suçu Ne Demektir?
İftira suçu, gerçekte işlememiş olduğu bir suçu bir kişiye isnat ederek onun hakkında adli veya idari işlem başlatılmasını sağlamak amacıyla yetkili makamlara bildirimde bulunulmasıdır. Bu suçun oluşabilmesi için failin, isnat ettiği eylemin asılsız olduğunu bilmesi ve doğrudan kast ile hareket etmesi gerekir.
TCK 267: İftira Suçunun Kanuni Düzenlemesi
TCK 267. maddeye göre, bir kişiye işlemediği bir fiil isnat eden kimse, bu isnat nedeniyle kişi hakkında kovuşturma ya da idari yaptırım uygulanmasını sağlıyorsa cezalandırılır. Suçun işleniş biçimi, mağdurun uğradığı zarar ve failin eyleminin niteliğine göre cezalar artırılır.
İftira Suçunun Unsurları Nelerdir?
İftira suçunun oluşabilmesi için şu unsurların bir arada bulunması gerekir:
- Maddi unsur: Suç teşkil eden bir fiilin var olmayan bir kişiye isnat edilmesi.
- Manevi unsur: İsnadın kasten ve bilinçli olarak yapılması.
- Hukuka aykırılık: Eylemin hukuka uygunluk sebebi olmaksızın gerçekleştirilmesi.
- Mağdura yöneliklik: İsnat edilen eylemin belirli bir kişiye yönelmiş olması.
Sadece şüpheye dayalı veya iyi niyetli ihbarlar iftira suçunu oluşturmaz.
İftira Suçunun Cezası Ne Kadardır?
TCK 267 kapsamında iftira suçunun cezası, aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
- Basit iftira suçu: 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilir.
- Sahte delil üretilerek iftira: Ceza yarı oranında artırılır.
- Mağdur hakkında tedbir uygulanmışsa: Ceza ek olarak artırılır.
- Mağdur tutuklanırsa: Fail, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan da sorumlu tutulur.
- Mağdur mahkûm edilirse: İftira eden kişi, mağdurun aldığı cezanın 2/3’ü kadar ceza alır.
- İdari yaptırım uygulanmışsa: 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası verilir.
- Başkasının kimlik bilgileriyle iftira: Aynı yaptırımlar geçerlidir (TCK 268).
İftira Suçunda Etkin Pişmanlık Cezayı Azaltır mı?
Etkin pişmanlık hükümleri, iftira suçlarında cezanın önemli ölçüde azaltılmasını sağlayabilir. Bu, failin pişmanlığını samimi biçimde ortaya koyarak gerçeğin ortaya çıkmasına katkı sağlamasıyla mümkündür.
İndirim oranları:
- Soruşturma öncesi pişmanlık: Cezadan %80 oranında indirim.
- Soruşturma sırasında ama dava öncesi: Cezadan %75 oranında indirim.
- Dava açıldıktan sonra hüküm öncesi: Cezadan %66 oranında indirim.
- Hüküm sonrası, infaz öncesi: %50 oranında indirim.
- İnfaz başladıktan sonra: %33 oranında indirim.
Gerçeğin ortaya çıkmasına failin katkısı yoksa etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz.
İftira Suçunda HAGB ve Erteleme Uygulanır mı?
İftira suçunda mahkeme, verilen hapis cezasını bazı koşullar sağlanıyorsa hafifletici ceza kurumlarıyla uygulayabilir:
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB): Ceza 2 yıl veya altındaysa ve sanık sabıkasızsa uygulanabilir.
- Erteleme: Ceza 2 yıl ve altındaysa, iyi hal ve sabıka durumu dikkate alınarak uygulanır.
- Adli para cezası: Kısa süreli hapis cezaları para cezasına çevrilebilir.
İftira Nedeniyle Tazminat Davası Açılır mı?
Evet, iftiraya uğrayan kişi maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Maddi tazminat:
- Haksız gözaltı nedeniyle iş kaybı
- Gelirden mahrum kalma
- Avukat ve dava masrafları
Manevi tazminat:
- Onur ve itibar zedelenmesi
- Psikolojik yıpranma
- Sosyal çevre baskısı
Bu davalarda görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir.
İftira Suçunda Zamanaşımı Süresi Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesine göre, iftira suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suçun işlenme tarihinden itibaren işlemeye başlar. Ağırlaştırıcı sebepler varsa süre daha uzun olabilir.
Yargıtay’ın İftira Suçuna Yaklaşımı
Yargıtay içtihatlarına göre:
- Failin kastı ve amacı net biçimde ispat edilmelidir.
- Yetkili makamlara yapılmayan bildirimler iftira sayılmaz.
- Delil üretmek, cezayı ağırlaştıran nitelikli haldir.
- Etkin pişmanlık samimiyetle uygulanmadıysa indirime gidilmez.
İftiraya Uğrayan Kişi Ne Yapmalı?
- Delilleri toplamalı, tanık beyanlarını güvence altına almalıdır.
- Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunmalıdır.
- Tazminat davası açmalı ve hukuk yoluna başvurmalıdır.
- Ceza hukuku alanında uzman bir avukattan destek almalıdır.
- Süreci yakından takip ederek hak kaybını engellemelidir.
İftira Suçu Cezaları Tablosu (TCK 267)
| Durum | Uygulanan Ceza | TCK Maddesi |
|---|---|---|
| Basit iftira suçu | 1 yıldan 4 yıla kadar hapis | TCK 267/1 |
| Sahte delil üretilerek iftira | Ceza yarı oranında artırılır | TCK 267/2 |
| Mağdur hakkında tedbir uygulanması (gözaltı vb.) | Ceza yarı oranında artırılır | TCK 267/3 |
| Mağdurun tutuklanması | Ayrıca “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” suçu oluşur | TCK 267/4 |
| Mağdurun ağırlaştırılmış müebbete mahkûm edilmesi | 20 yıldan 30 yıla kadar hapis | TCK 267/5 |
| Mağdurun süreli hapis cezası alması | Mağdurun cezasının 2/3’ü oranında hapis cezası | TCK 267/6 |
| Mağdur hakkında adli veya idari yaptırım uygulanması | 3 yıldan 7 yıla kadar hapis | TCK 267/7 |
| Başkasının kimlik bilgileriyle iftira yapılması | Yukarıdaki hükümler aynen uygulanır | TCK 268 |
| Etkin pişmanlık (soruşturma öncesi) | Cezadan %80 oranında indirim | TCK 269 |
| Etkin pişmanlık (dava öncesi) | Cezadan %75 oranında indirim | TCK 269 |
| Etkin pişmanlık (dava sırasında, hükümden önce) | Cezadan %66 oranında indirim | TCK 269 |
| Etkin pişmanlık (hüküm sonrası, infazdan önce) | Cezadan %50 oranında indirim | TCK 269 |
| Etkin pişmanlık (infaz başladıktan sonra) | Cezadan %33 oranında indirim | TCK 269 |
Bir Yorum Yap